حل بحران یمن، کلید قفل روابط ایران و عربستان - بهترین وبلاگ

به گزارش بهترین وبلاگ، کل سیاست و روش هایی که عربستان سعودی اتخاذ می نماید صرفا به محمد بن سلمان ارتباط ندارد.

در واقع یک سیستم و نظام در عربستان سعودی است که یکی از مهمترین افرادش محمد بن سلمان است ولی نباید این طور فکر کنیم که چون محمد بن سلمان آمده الان مناسبات ایران و عربستان این گونه است. واقعیت این است که ما دو قدرت منطقه ای هستیم؛ یعنی عربستان یک قدرت در خلیج فارس و منطقه خاورمیانه است و ایران هم یک قدرت و این دو با هم رقابت دارند. البته دو کشور می توانند با هم رقابت و در عین حال همکاری هم داشته باشند و تضادی نیست که حتما دو کشوری که با هم رقابت دارند هیچ نوع همکاری با هم ننمایند.

در دنیای امروز کشورها می توانند در برخی زمینه ها با هم رقابت داشته باشند و در عین حال در برخی زمینه ها هم با هم همکاری نمایند. الان موضوع امنیت در خلیج فارس، اصلی ترین و حیاتی ترین موضوع برای ایران و شش کشور جنوب خلیج فارس و عراق است. یعنی برای این هشت کشور موضوع امنیت در خلیج فارس باید حائز اهمیت و اولویت اول باشد. بنابراین باید به این سمت بروند که به وسیله همکاری و گفت وگو راهکار هایی پیدا نمایند که نخست، از یک طرف بتواند تامین نماینده منافع کشورهای منطقه باشد و دوم، جلوی ناامنی را بگیرد و سوم، بتواند مانع از مداخله کشورهای فرامنطقه ای در خلیج فارس شود.

این موارد در نگاه اول سخت و سخت به دست می آید ولی اتفاقا هنر دیپلماسی این است که کارهای نشدنی را شدنی کند و می شود با توجه به رقابتی که بین عربستان و ایران وجود دارد، درک کرد که چرا محمد بن سلمان یا هر کسی دیگر این جور سیاست ها را اتخاذ می نماید.

بنابراین باید به این سمت برویم که ببینیم در موضوع یمن آیا راهکار مشترکی وجود دارد که از یک طرف منافع مردم یمن تامین شود و از طرف دیگر تهدیدی که عربستان سعودی در مرزهای جنوبی اش که هم مرز با یمن است، احساس می نماید، رفع شود و چگونه امنیتش تضمین می شود و از طرف دیگر دولتی در صنعا به قدرت برسد که از طرف اکثریت مردم یمن پشتیبانی شود و نه آنچه که دولت عربستان یک طرفه می خواهد. به نظر می رسد برای عربستان سعودی فوق العاده حائز اهمیت است که دولتی در صنعا به قدرت برسد که اگر متحدش نیست، ضدش نباشد.

بنابراین می توان فرمولی به دست آورد که به وسیله گفت وگوی یمنی ـ یمنی یعنی کسانی که در یمن هستند و با هم مخالفند و از طرفی قدرت های منطقه ای مثل ایران و عربستان یاری نمایند تا مساله یمن حل شود که اگر مساله یمن حل شود، قطعا در مناسبات ایران و عربستان گره بزرگی بازمی شود و راجع به سایر مسائل مورد اختلاف هم می توانند گفت وگو نمایند و به نفع مردم هر دو کشور هم هست و مانع از ناامنی می شود. در ناامنی خلیج فارس کشورهای منطقه یعنی ایران، عربستان، عراق، امارات، قطر، عمان و همه کشورهای منطقه ضرر می نمایند و کشورهای فرامنطقه ای ضرری نخواهند کرد. آنها در هر صورت سلاح شان را می فروشند، اگر هم تاسیسات نفتی کشورهای منطقه تخریب و نابود شود، آنها هستند که با دریافت پول به بازسازی آن مناطق می پردازند و نفع می برند. بنابراین اینکه فکر کنیم محمد بن سلمان ضعیف شده پس به نفع ایران است، این تصور ارزیابی غلطی است.

اولا، نظام عربستان سعودی فقط به محمد بن سلمان بند نیست و او نباشد یکی دیگر و دوما، باید به سمتی برود که دنبال راهکار های مشترک بگردیم. معلوم است که نمی شود منافع حداکثری را دنبال کنیم و به تفاهم هم برسیم. معمولا تفاهم جایی حاصل می شود که هر دو کشور ترجیح دهند به منافع ملی دست پیدا نمایند اما در حداقل ممکن به تفاهم برسند و یک جاهایی هم باید بگذرند. در مجموع به نفع ایران و عربستان است که با هم حداقل در این چهار عاملی که شرح دادم، گفت وگو و مذاکره داشته باشند؛ نخست اینکه هر دو کشور به منافع یکدیگر احترام بگذارند و منافع همدیگر را به رسمیت بشناسند. دوم اینکه مانع از این شوند که قدرت های فرامنطقه ای در منطقه مداخله نمایند.

در عین حال سومین عامل اینکه اقدامی هم ننمایند که قدرت های فرامنطقه ای را برای مداخله تحریک نمایند. یعنی از یک طرف امکان حضور به آنها ندهند و از طرف دیگر مانع از این شوند که اقدامی انجام شود که آنها را به مداخله تحریک کند. عامل چهارم هم که بسیار مهم است اینکه دولتی در صنعا تشکیل شود که اکثریت مردم یمن را نمایندگی کند. یعنی مردم یمن در سرنوشت شان مشخص نماینده باشند و بگویند که چه کسی در صنعا به قدرت برسد. درواقع این امکان پذیر است که مذاکرات را طوری دنبال نمایند که بین یمنی ها مصالحه ای انجام شود به گونه ای که در ابتدا یک دولت انتقالی تشکیل شود و بعد از آن انتخابات سراسری برگزار شود و دولتی که بتواند اکثریت مردم یمن را نمایندگی کند در صنعا به قدرت برسد.

با این شرایط حداقلی به نظر می رسد راهکار هایی وجود دارد که بتوان به تفاهم رسید و مشکل یمن را حل کرد. در این صورت از یک طرف به مشخص سرنوشت توسط مردم یمن بها داده می شود و از طرف دیگر جلوی مداخله قدرت های فرامنطقه ای گرفته می شود و همچنین ایران و عربستان سعودی هم احساس تهدید نمی نمایند و دیگر نگران این نیستند که دولت آینده علیه آنها باشند.

دکتر حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین الملل

منتشر شده در روزنامه آرمان مورخ 13 مهر 98