رضوی: دانش واژه ها به گروه خاصی از گویش وران زبان تعلق ندارند - بهترین وبلاگ

به گزارش بهترین وبلاگ در دومین نشست تخصصی واژه گزینی و اصطلاح شناسی مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی که چهارشنبه 17 آذر 1400 برگزار گردید، محمدرضا رضوی عضو هیات علمی پژوهشکده واژه گزینی با موضوع واژه و اصطلاح سخنرانی کرد. در این جلسه گروهی از استادان زبان شناسی، ویراستاران، مترجمان و دانشجویان حضور داشتند.

رضوی در این نشست، با اشاره به کاربرد بعضی واژه ها در علوم مختلف، گفت: اصطلاحات (terms) یا به تعبیری شفاف تر دانش واژهها، واژه هایی هستند که برای گفت وگو و ارتباط درباره موضوعات علمی و فنی گوناگون، از فیزیک، شیمی و زیست شناسی گرفته تا هنر، نقد ادبی و روانشناسی، نزد گویندگان به کار می فرایند. اصطلاحات/ دانش واژهها به گروه خاصی از گویش وران زبان، مثلاً تنها پزشکان یا اساتید دانشگاه یا صاحبان حرفه ها تعلق ندارند. بخش بزرگی از واژه های زبان را اصطلاحات علمی و تخصصی تشکیل می دهند و هر گویش وری به نحوی با آن ها سروکار دارد.

وی ادامه داد: هر دانش آموز و دانشجویی در فرایند آموزش ناگزیر با اصطلاحاتی از علوم و فنون آشنا می گردد.؛واژه هایی مانند حاصل ضرب، تابع، انتگرال و مشتق در ریاضی، یا ژن، یاخته، کروموزوم در زیست شناسی و بسیاری اصطلاح دیگر در سایر حوزه ها.

این پژوهشگر با طرح چند سوال، اضافه نمود: پرسش این است که اصطلاحات که بخش بزرگی از واژه های هر زبان را تشکیل می دهند، چه هستند؟ یعنی آیا تفاوت معناداری با واژه ها دارند؟ اصطلاحات و واژه های حوزه دانش و گونه علمی زبان، چه خصوصیاتی دارند؟ آیا اصطلاحات را می توان از واژه های عمومی و آن دسته از واژه هایی که در گفت وگوهای روزمره زبان به کار می بریم متمایز درنظر گرفت؟

وی گفت: اصطلاح شناسی (terminology) رشته ای علمی و دانشگاهی است که موضوع مطالعه آن، اصطلاحات و دانش واژهها و مفاهیم آن هاست. این علم در خدمت اهداف کاربردی نظیر تدوین واژهنامه ها و فرهنگ های تخصصی، آموزش علوم و فنون و نگارش کتاب های درسی، ترجمه و معادل یابی، واژه گزینی و خلق واژه های بومی تازه دربرابر واژه های قرضی و بسیاری مقاصد دیگر است.

رضوی اعلام کرد: در یک طبقه بندی می توان سیزده ویژگی برای رفتار اصطلاحات در زبان برشمرد. ویژگی هایی مانند: وجود ساختار مفهومی، بافت تخصصی، کاربران متخصص، تعریف دقیق و تک معنا بودن از آن جمله هستند. اصطلاحات/ دانش واژهها گرایش های متفاوتی را در قیاس با واژه ها در این طبقه بندی نشان می دهند. برای مثال واژه ها در بافت عمومی به کار می فرایند، کاربر غیرمتخصص و غیرحرف های می تواند آن ها را به کار برد، تعریف دقیقی ندارند و گرایش زیادی به چندمعنایی دارند.

عضو هیات علمی پژوهشکده واژه گزینی اضافه نمود: به نظر می رسد یک اصطلاح حاوی مشخصه ای تخصصی باشد که برآیندی از مجموع این تفاوت ها و خصوصیات است؛ مشخصه ای که واژه های گونه عمومی زبان فاقد آن هستند و درنتیجه غیرتخصصی اند.

وی گفت: یادآوری می گردد وب نشست های تخصصی اصطلاح شناسی و واژه گزینی در هشت هفته (هر چهارشنبه ساعت 18) برگزار می گردد. علاقمندان برای اطلاعات بیشتر دربارۀ این نشست ها می توانند به سایت مرکز نشر دانشگاهی (www.iup.ac.ir)مراجعه نمایند.